Η 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη

…Ο Βίκτωρ Ουγκώ περιορίζεται σε πικρόχολες και πνευματώδικες υβριστικές επιθέσεις ενάντια στον “υπεύθυνο εκδότη” του πραξικοπήματος. Το ίδιο το γεγονός παρουσιάζεται σ’ αυτόν σαν αστραπή από καθαρό ουρανό. Βλέπει σ’ αυτό μόνο τη βίαιη πράξη ενός ξεχωριστού ατόμου. Δεν προσέχει πώς κάνει το άτομο αυτό μεγάλο αντί μικρό, με το να αποδίδει σ’ αυτό μια προσωπική δύναμη πρωτοβουλίας, που δεν έχει το όμοιό της στην παγκόσμια ιστορία. Ο Προυντόν, πάλι, ζητάει να παρουσιάσει το πραξικόπημα σαν αποτέλεσμα της ιστορικής εξέλιξης που προηγήθηκε. Χωρίς, όμως, να το καταλάβει, η ιστορική παρουσίαση του πραξικοπήματος μετατρέπεται σε ιστορική “απολογία” του ήρωά του. Έτσι, πέφτει στο λάθος που κάνουν οι λεγόμενοι “αντικειμενικοί” ιστορικοί μας. Εγώ, αντίθετα, αποδείχνω με τι τρόπο η “ταξική πάλη” στη Γαλλία δημιούργησε τις περιπτώσεις και τις σχέσεις που έκαναν δυνατό σε ένα γελοίο και μέτριο πρόσωπο να παίζει το ρόλο του ήρωα…