Για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα «Η Ιστορία της Φιλοσοφίας» του Ουμπερτο Εκο.
Ενα έργο σύγχρονο και κατανοητό για όλους, κόσμημα για τη βιβλιοθήκη, σε πολυτελείς σκληρόδετες εκδόσεις.
Τα ερωτήματα από τα οποία πηγάζει ο φιλοσοφικός στοχασμός είναι απλά και αφορούν τους πάντες. «Ο καθένας από μας θέτει στη διάρκεια του βίου του φιλοσοφικά ερωτήματα, του τύπου, «ποιος είμαι;», «υπάρχει ζωή μετά τον θάνατο;»» έλεγε τον Σεπτέμβριο του 2015 ο Ουμπέρτο Εκο στη δημοσιογράφο της «La Reppublica» Ραφαέλα Ντε Σάντις. H συζήτησή τους αφορούσε μία από τις τελευταίες μεγάλες εργασίες του ανεπανάληπτου ιταλού συγγραφέα και διανοουμένου: την επιστημονική επιμέλεια (από κοινού με τον Ρικάρντο Φεντρίγκα) της Ιστορίας της Φιλοσοφίας, ενός πολύτομου και πολύτιμου έργου που κυκλοφόρησε με την ιταλική εφημερίδα και κυριολεκτικά συνάρπασε τους γείτονες.
«Στην πραγματικότητα, ανέκαθεν ονειρευόμουν να γράψω μια ιστορία της φιλοσοφίας, αλλά ήξερα ότι θα έπρεπε να είναι κάτι ευρύτερο, να εξετάζει το ιστορικό, πολιτικό, κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο. Δεν σταματήσαμε στη φιλοσοφία, αλλά προσπαθήσαμε να διερευνήσουμε την κοινωνία στο σύνολό της: πώς μπορεί να γίνει κατανοητή η αρχαιοελληνική σκέψη εάν δεν κατανοήσουμε τον λόγο του Περικλή προς τους Αθηναίους ή τι είδους μουσική άκουγαν εκείνοι;» εξηγούσε τότε ο Ουμπέρτο Εκο, που επέλεξε ο ίδιος τις φωτογραφίες και τις λεζάντες ώστε να ταιριάζουν με το περιεχόμενο ενός έργου που ξεκινάει από την αρχαία Ελλάδα και τους προσωκρατικούς φιλοσόφους, διασχίζει τη μεσαιωνική και μοντέρνα Ιστορία και καταλήγει στον 20ό αιώνα.
Η 16τομη Ιστορία της Φιλοσοφίας παρουσιάζεται με εντελώς πρωτότυπα στοιχεία: οι καλύτεροι ειδήμονες ανά επιστημονικό πεδίο, υπό τον συντονισμό των δύο επιμελητών, συντάσσουν μεμονωμένες εκθέσεις οι οποίες συγκροτούν την τελική δομή. Αποτελούν τους καρπούς των πιο σύγχρονων μελετών, οι οποίες φέρουν την εγγύηση του κύρους των συγγραφέων και, φυσικά, του Ουμπέρτο Εκο και του Ρικάρντο Φεντρίγκα. Χωρίς να παραβεί τη γραμμικότητα του θέματος, το εγχείρημα αυτό επιδιώκει να ενορχηστρώσει έναν διάλογο μεταξύ φωνών, θεωριών, πραγματειών και ερμηνειών που καθιστούν τη φιλοσοφία μια μορφή γνώσης η οποία υπόκειται συνεχώς στην έρευνα, την κριτική αντιπαράθεση και την εκ νέου αμφισβήτηση των λύσεων που επιτεύχθηκαν κατά το παρελθόν. Αυτή η Ιστορία της Φιλοσοφίας παρουσιάζεται, επομένως, όχι απλώς ως ιστορία της σκέψης, αλλά και ως εργαλείο εξάσκησης στην πρακτική του φιλοσοφικού συλλογισμού. Υπό αυτή την έννοια, ως προς τη σύλληψη και την υλοποίησή της, είναι ξεχωριστή. Με τα λόγια του ίδιου του Ουμπέρτο Εκο: «Η άσκηση στη φιλοσοφία διδάσκει την κριτική σκέψη, δεν μας δίνει απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα αλλά μας βοηθά να καταλάβουμε γιατί ορισμένες απαντήσεις είναι λανθασμένες: σκεφτείτε την αριστοτελική λογική και τους συλλογισμούς της. Ας πάρουμε το εξής παράδειγμα: «Μερικοί μετανάστες είναι έγχρωμοι, κάποιοι Τούρκοι είναι μετανάστες, άρα μερικοί Τούρκοι είναι έγχρωμοι». Εχουμε ενστικτωδώς την εντύπωση ότι κάτι σε τούτο το σκεπτικό δεν λειτουργεί, πρέπει όμως να εξηγήσουμε και το γιατί με έναν σχεδόν μαθηματικό τρόπο».
«Γιατί υπάρχει κάτι και όχι το τίποτα;»
Γιατί όμως κάθε ιστορία της φιλοσοφίας αρχίζει με τους αρχαίους Ελληνες; Δεν μπορούμε να αντιληφθούμε κάποια διαφορετική ή προγενέστερη σκέψη από αυτήν που σήμερα ονομάζουμε εν γένει δυτική; «Στην Κίνα υπήρξαν αξιόλογες φιλοσοφικές παραδόσεις, όμως ο τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε, ακόμη και σήμερα, γεννήθηκε στην αρχαία Ελλάδα. Υπάρχουν μορφές λογικής ακόμη και σε πρωτόγονες κοινότητες, αλλά για να καταλάβουμε ποιοι είμαστε θα πρέπει να ξεκινήσουμε από την Ελλάδα». Βεβαίως «οι πρώτοι φιλόσοφοι είναι τα παιδιά με τα συνεχή “γιατί” τους. Στην κλασική εποχή ο Αριστοτέλης αποκαλούσε αυτού του είδους τα ερωτήματα “πράξεις θαυμασμού”. Η φιλοσοφία, σε αντίθεση με την επιστήμη, μας θέτει ερωτήματα στα οποία δεν υπάρχει απάντηση ή δεν υπάρχει ακόμη, ή υπάρχουν πολλές…». Ο Professore, που έφυγε από τη ζωή το 2016, έδινε πάντοτε και παραδείγματα. «Ας πάρουμε το ακόλουθο παράδειγμα: “Είναι αλήθεια ότι το χιόνι συντίθεται από κρυστάλλους που εμφανίζουν μεγάλη συμμετρία;”. Η επιστήμη απαντά ότι είναι αλήθεια. Αν όμως στη συνέχεια η επιστήμη αναρωτηθεί τι ακριβώς σημαίνει να είναι κάτι αλήθεια, τότε και η επιστήμη αντιμετωπίζει ένα φιλοσοφικό πρόβλημα. Ωστόσο, το κατεξοχήν φιλοσοφικό ερώτημα παραμένει: “Γιατί υπάρχει κάτι και όχι το τίποτα;”. Κανένα επιστημονικό κείμενο δεν μπορεί να απαντήσει σε τούτο το ερώτημα» σημείωνε με την απαράμιλλη ευθύτητά του ο πολυσχιδής Ουμπέρτο Εκο, που έγραψε και συναρπαστικά μυθιστορήματα όπως Το Ονομα του Ρόδου και Το Εκκρεμές του Φουκώ που αγάπησαν εκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη.
Το πανόραμα του έργου
- 1ος τόμος: Από τους Προσωκρατικούς στον Αριστοτέλη.
- 2ος τόμος: Από τους ελληνιστικούς χρόνους στον Αγιο Αυγουστίνο.
- 3ος τόμος: Από τον Ανσέλμο της Αόστα στον Πομπονάτσι.
- 4ος τόμος: Από τον Μακιαβέλι στους Εγκυκλοπαιδιστές.
- 5ος τόμος: Από τον Διαφωτισμό στους Καντ και Χέγκελ.
- 6ος τόμος: Από τον Μαρξ στη γένεση της ανθρώπινης επιστήμης.
- 7ος τόμος: Από τον 19ο στον 20ό αιώνα.
- 8ος τόμος: Ο 20ός αιώνας: φιλοσοφία και επιστήμη.
- 9ος τόμος: Κείμενα: Ελλάδα και Ρώμη.
- 10ος τόμος: Κείμενα: Ο Μεσαίωνας.
- 11ος τόμος: Κείμενα: 15ος και 16ος αιώνας.
- 12ος τόμος: Κείμενα: 17ος αιώνας, μέρος πρώτο.
- 13ος τόμος: Κείμενα: 17ος αιώνας, μέρος δεύτερο.
- 14ος τόμος: Κείμενα: 18ος αιώνας.
- 15ος τόμος: Κείμενα: 19ος αιώνας.
- 16ος τόμος: Κείμενα: 20ός αιώνας.